Bán chi liên: Đặc điểm, công dụng và các bài thuốc điều trị thần kỳ.

Bán chi liên là một loại dược liệu quý được sử dụng phổ biến trong Đông Y. Cây thuốc có tác dụng trong việc điều trị các u bướu, viêm nhiễm, các bệnh ngoài da. Đặc biệt, các nhà khoa học còn tìm thấy tác dụng hiệu quả trong việc hỗ trợ điều trị bệnh nhân ung thư. Trong bài viết dưới đây, Dược liệu Tây Bắc sẽ giới thiệu cho các biết về đặc điểm, tác dụng và cách dùng của loại dược liệu quý này nhé.

Cây thuốc bán chi liên là gì?

Tên gọi

• Bán chi liên có tên khoa học là Radix Scutellariae barb.
• Các tên gọi khác như: bán chí liên, bán chỉ liên, thủy hàn tín, tinh dầu thảo, hoàng cầm râu, hiệp diệp, tử liên thảo, thông kinh thảo.

Đặc điểm cây thuốc bán chi liên

• Bán chi liên là cây thuộc loại thân thảo, sống lâu năm. Thân của cây mọc dàng bò trên mặt đất, cây thấp. Cây cao khoảng 20cm – 50cm.
• Thân cây mềm, thân cây có nhiều lông ngắn.
• Rễ cây thuộc dạng rễ chùm hoặc hình trị. Rễ cây có nhiều đường nhăn chạy dọc, đường vân nhăn dạng mạng hoặc xoán. Vỏ rễ ngoài sần sùi, có màu nâu vàng. Bên trong rễ có màu lục, rễ rỗng bên trong lõi.
• Lá bán chi liên mọc dạng đối xứng, phiến lá thon dài khoảng 2cm. Bên mép lá có răng cưa đều. Các gân lá chia đều đối xứng 3-4 đôi. Các lá mọc bên dưới thân có cuống ngắn mảnh cỡ 1cm, các lá mọc phía trên hầu hết không có cuống.
• Hoa được mọc ở đầu ngọn cành, hoa dài từ 3-5cm. Hoa có màu tím biếc hơi xanh. Các vị trí lá bắc dưới hoa thon hẹp. Đài hoa hình chuông khoảng 2.5mm, có 2 môi lớn. Môi trên của hoa có dạng hình khiên hình chóp và có lông chia 3 thùy, rụng nhanh. Môi dưới của hoa phía tràng màu xanh có lông thưa, cao 7-9mm, môi dưới tròn, miệng rộng. Nhị hoa được tách làm 4, bao phấn có ít lông. Bầu hoa nhẵn, vòi nhụy chẻ 2 thùy ở đỉnh.
• Quả của cây hình thận, có màu đen sậm.
• Thời điểm cây ra hoa khá dài từ tháng 4 đến tháng 10. Quả của nó từ tháng 6 đến tháng 11 dương lịch.

==>>Bài viết hữu ích: Bạch hoa xà thiệt thảo – Tiên dược quý điều trị ung thư giai đoạn cuối cực kỳ hiệu quả.

Phân bố và nơi sống

Nơi sống

• Bán chi liên là cây mọc hoang ưa ẩm ướt và nhiều ánh sáng.
• Những nơi mà chúng ta có thể tìm thấy như: bờ ruộng, bờ hồ, bìa rừng, bờ bụi, vùng đất gần rãnh nước, ven đồi các tỉnh miền núi….

Phân bố

• Bán chi liên phân bố ở nhiều quốc gia thuộc khu vực châu Á. Đa số là ở Trung Quốc, Thái Lan, Việt Nam, Myanmar, Ấn Độ.
• Ở nước ta, cây mọc nhiều tại các tỉnh miền núi phía Bắc: Thái Nguyên, Bắc Giang, Bắc Ninh, Phú Thọ, Hà Nội, Hòa Bình, Hải Dương, Ninh Bình, Thanh Hóa… và một số tỉnh miền Trung như: Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Bình,…

Bộ phận sử dụng làm thuốc

Bộ phận sử dụng làm thuốc là toàn bộ cây: rễ, thân, lá, hoa.

Thu hái

• Thông thường, mùa khai thác bán chi liên là cuối mùa Xuần, đầu mùa Hạ (Khoảng tháng 3-4-5).
• Cây được nhổ nguyên cả cây rồi đem về sơ chế, chế biến

Sơ chế & Chế biến

• Sau khi khai thác cây thuốc đem về được rũ sạch đất, nhặt bỏ lá già, phần dập nát. Chúng ta rửa sạch cây thuốc bằng nước sạch rồi đem phơi khô.
• Khi đem phơi, chúng ta có thể cắt ngắn 4-5cm hoặc để cả cây đều được.

Bảo quản

• Thuốc phơi khô tiêu chuẩn 10%, cho thuốc vào túi bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát.
• Tránh để thuốc ở những nơi ẩm mốc, ánh sáng chiếu trực tiếp.
• Không được sử dụng hóa chất để bảo quản cây thuốc.

Thành phần dược lý của bán chi liên

• Khi tiến hành phân tích mẫu, các nhà khoa học nhận thấy: thành phần dược lý của bán chi liên chủ yếu là các hợp chất chống viêm, kháng khuẩn. Đặc biệt, các nhà khoa học còn tìm thấy các hợp chất quan trọng trong quá trình ngăn chặn sự phát triển của các tế bào gốc tự do, hỗ trợ điều trị bệnh ung thư hiệu quả. Điển hình như: Scutellarein, Carthamidin, Isocarthamidin, 5,7,4’-trihydroxy-8-methoxy flavone, Baicalein, Carthamidin, Isocarthamidin, Rhamnose, Arabinose, Galactose, Mannose, Xylose, Glucose, Alkaloid, Flavonoid, Glycoside.
• Ngoài ra, chúng còn có: hợp chất Phenol, Steroid, Tanin, axit amin, axit hữu cơ.
• Trong rễ của cây Bán chi liên chứa Cholesterol, β-Sitosterol, Acid stearic.

Công dụng của bán chi liên theo Y học cổ truyền

Tính vị, quy kinh

• Thuốc có vị đắng, tính mát.
• Thuốc có tác dụng quy vào kinh can.

Tác dụng

Chỉ thống, tiêu viêm, thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu và chống khối u tân sinh.

Chủ trị

• Viêm ruột thừa cấp, lao phổi xơ (áp – xe phổi), xơ gan cổ trướng, viêm gan, chấn thương, nhiễm độc do rắn hoặc côn trùng cắn.
• Dùng ngoài trị viêm vú, đòn ngã tổn thương, rắn độc cắn, mụn nhọt sưng đau, viêm mủ da,…

Công dụng của bán chi liên theo Y học hiện đại

Tác dụng dược lý

Bằng các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, các nhà khoa học của Y học hiện đại đã chỉ ra rằng:

• Trong Bán chi liên có các hoạt chất Phenol, Tanin, Alkaloid và đặc biệt là sự có mặt của Flavonoid. Những hoạt chất này có tác dụng ngăn ngừa quá trình oxy hóa và giúp hóa lỏng những tế bào lạ gây hại. Ngoài ra, chúng còn có tác dụng hỗ trợ giảm đau, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Từ đó, chúng giúp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư hiệu quả.
• Thực nghiệm cho thấy, bán chi liên có tác dụng ức chế đối với tế bào máu ung thư.
• Khi thí nghiệm trên chuột bạch, các nhà khoa học nhận thấy hợp chất Scutellarein có tác dụng ức chế hoạt động của Protein kinase C trong não chuột.
• Bán chi liên có thể ức chế Staphyloccocus aureus Rosenbach, trực khuẩn lỵ Shigella flexneri, trực khuẩn thương hàn, trực khuẩn đại tràng, trực khuẩn gây mủ xanh, trực khuẩn biến hình, Staphylococcus albus, Neisseria catarrhal, trực khuẩn gây viêm ruột.
• Bán chi liên còn có tác dụng lợi niệu, hạ áp.

Tác dụng chữa bệnh của bán chi liên

• Bán chi liên được sử dụng nhiều trong điều trị các bệnh về u, tiêu khối u, hỗ trợ điều trị bệnh ung thư các giai đoạn. Để điều trị ung thư, người ta thường sử dụng chúng kết hợp với bạch hoa xà thiệt thảo, xạ đen để nâng cao hiệu quả điều trị.
• Hỗ trợ điều trị lao phổi.
• Hỗ trợ điều trị viêm gan, xơ gan cổ trướng, các bệnh về gan.
• Điều trị viêm xoang hàm trên.
• Điều trị các bệnh phụ khoa, nam khoa.
• Hỗ trợ điều trị viêm ruột thừa.
• Điều trị các bệnh ngoài da như mụn nhọt, sưng đau, viêm vú, viêm mủ da (giã nát đắp vào vết thương).
• Trị sâu răng, trị rắn độc, trùng thú cắn, chấn thương (giã nát đắp vào vết thương).
• Điều trị bệnh tổ đỉa.

Cách sử dụng và kiêng kị

Cách sử dụng

• Chúng ta có thể sử dụng kết hợp với các vị thuốc như: bạch hoa xà thiệt thảo, xạ đen,… sắc uống hàng ngày.
• Liệu lượng: Dạng tươi: 100-150g, dạng khô: 20-40g/ngày.

Kiêng kị

• Sắc thuốc nên sắc nhỏ lửa khoảng 30 phút cho thuốc thôi ra hết hoạt chất.
• Phụ nữ có thai không nên sử dụng thuốc.
• Khi uống thuốc không nên ăn rau muống, đạu xanh, uống trà khô. Vì các vị trên sẽ làm giảm tác dụng của thuốc.
• Do cây thuốc có tác dụng xổ tiêu, nên khi sử dụng thuốc có tác dụng phụ là người mệt mỏi, đi phân đen. Vì thế, nếu thấy phân đen các bạn không phải quá lo lắng nhé.

Các bài thuốc điều trị bệnh hiệu quả sử dụng bán chi liên

Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư mũi họng

• Bán chi liên, bạch hoa xà thiệt thảo, thổ phục linh, thất diệp nhất chi hoa (cây rắn cắn), hoàng dược tử, hạ khô thảo, bối mẫu, bạch cương tàm, hoàng cầm, bạch mao căn, liên kiều: Mỗi vị 12g.
• Lấy 3 lít nước sắc còn 2lit. Uống cả ngày thay nước lọc.
• Sắc ngày uống 1 thang.
• Uống 1 tháng đi kiểm tra định kỳ.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư thực quản, dạ dày, đại tràng

• Bán chi liên, bạch hoa xà thiệt thảo, bắc sa sâm, sinh địa, mỗi vị: 16g.
• Hoàng liên 10g, hạ khô thảo, chi tử, bạch anh, mỗi vị: 12g.
• Tỳ bà diệp, huyền sâm, bồ công anh, đương quy, lô căn tươi, mạch môn, mỗi vị: 20g.
• Sắc ngày uống 1 thang.
• Uống 1 tháng đi kiểm tra định kỳ.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư xoang hàm trên

• Cúc hoa, bạc hà, mỗi loại: 8g
• Đại hoàng, sa sâm và bồ công anh, mỗi vị: 10g.
• Hoàng cầu râm, huyền sâm, hoàng cầm, bạch hoa, thạch kiến xuyên và sinh địa, mỗi vị: 30g.
• Thực hiện: Đem hỗn hợp thuốc đi sắc,
• Sắc ngày uống 1 thang.
• Uống 1 tháng đi kiểm tra định kỳ.

Bán chi liên hỗ trợ điều trị bệnh ung thư cổ tử cung

• Bán chi liên, bạch hoa xà thiệt thảo, trương ương, bán biên liên, bạch anh và đông quỳ, mỗi vị: 30g. cả vị thuốc rửa sạch và sau đó sắc cùng với nước uống mỗi ngày, mỗi ngày dùng 1 thang.
• Sắc ngày uống 1 thang.
• Uống 1 tháng đi kiểm tra định kỳ.

Bán chi liên hỗ trợ điều trị bệnh ung thư gan

• Tam thất, kê cốt thảo, mỗi loại: 15g
• Bán chi liên, bạch hoa xà thiệt thảo, mỗi vị: 20g.
• Sắc ngày uống 1 thang.
• Uống 1 tháng đi kiểm tra định kỳ.

Bán chi liên hỗ trợ điều trị bệnh ung thư vùng sinh dục nam nữ, ung thư vú, ung thư tiền liệt tuyến

• Bán chi liên 20g, bạch hoa xà thiệt thảo 40g, trinh nữ hoàng cung (đối với nữ), náng hoa trắng (đối với nam), mỗi vị: 12g
• Sắc ngày uống 1 thang.
• Uống 1 tháng đi kiểm tra định kỳ.

Bán chi liên hỗ trợ điều trị khối u gan, phổi

• Bán chi liên 20g, bạch hoa xà thiệt thảo, mỗi loại: 40g.
• Nấm linh chi: 12g.
• Tam thất: 10g
• Sắc ngày uống 1 thang.
• Uống 1 tháng đi kiểm tra định kỳ.

Bán chi liên hỗ trợ điều trị xơ gan, các bệnh về gan

• Bán chi liên: 20g
• An xoa (sao vàng hạ thổ): 50g
• Cà gai leo, cây kim vàng: 30g.
• Diệp hạ châu (chó để răng cưa): 20g.
• Sắc ngày uống 1 thang.
• Uống 1 tháng đi kiểm tra định kỳ.

Bài thuốc điều trị bệnh tổ đỉa

• Bán chi liên 60g.
• Sắc lấy nước ngâm rửa vùng da tổn thương. 

Lời kết về cây thuốc bán chi liên

Bán chi liên cũng giống như các cây thuốc nam khác, chúng được tìm thấy rất nhiều ở nước ta. Đây là một cây thuốc quý có nhiều công dụng rất tốt. Đặc biệt, cây thuốc kết hợp với bạch hoa xà thiệt thảo, xạ đen,… tạo ra bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư rất hiệu quả. Hãy cùng Dược liệu tây bắc học các vị thuốc hàng ngày, biết đâu nó sẽ có tác dụng cứu giúp cho chính những thành viên trong gia đình bán đó. Hãy luôn sống khỏe và bảo vệ sức khỏe bạn nhé.